تبیین ابعاد حریم در روابط فضاهای داخلی مسکن ایرانی ـ اسلامی با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی

حریم مفهومی در روابط انسانی است، با نمود ارزش های اسلامی، که این موضوع حائز اهمیت بودن و جایگاه آن را در مسکن ایرانی ـ اسلامی نشان می دهد. حریم در دورۀ معاصر، با توجه به تأثیرپذیری روابط داخلی مسکن از نمونه های غربی در طراحی اولیه و همچنین به بهانۀ طرح انعطاف پذیر مسکن، در ساختار طراحی های فعلی ارزش بیشتری دارد، درواقع درک صحیح از ابعاد حریم در مسکن اجازۀ تغییرات و انعطاف در فضاهای داخلی را محدود می کند. با اعمال حریم، گزینه های انتخابی به تعداد نمونه های غربی در تغییرات پلان نخواهد بود. در این پژوهش ابعاد حریم در روابط فضاهای داخلی مسکن ایرانی ـ اسلامی، به منظور درک تحلیل چگونگی هم جواری فضاها از حیث هدف کاربردی تبیین گردیده و به منظور عرضۀ یک مبانی طراحی، رعایت حریم فضاها در گستره ای از نظرات کارشناسان در چهار بعد حریم دیداری، شنیداری، بویایی، و حرکتی بررسی شده است. در این پژوهش، با فرض این موضوع که در مسکن ایرانی ـ اسلامی، به منظور رعایت حریم داخلی، همۀ فضاها بر هم تأثیرگذارند و هیچ یک نمی توانند به صورت مستقل اثرگذار باشند، از طریق تعیین اولویت های هم جواری فرضیۀ ثابت و میزان و اولویت اثرگذاری، با روشی تحلیلی و سلسله مراتبی دنبال شد، چهار بعد حریم معیارها و فضاهای داخلی مسکن و گزینه های پژوهش تعیین شدند و در مرحلۀ اول با روش پیمایشی، از طریق پرسش نامه و نظر سنجی از فقها وکارشناسان علوم اسلامی، با روش تحلیل سلسله مراتبی و تحلیل نرم افزاری expert choice، رعایت حریم دیداری در فضای داخلی مسکن، با وزن نهایی 465/0، در رتبۀ اول تعیین شد و در مرحلۀ دوم پیمایش با نظر خبرگان معماری اسلامی و روش تحلیلی فوق،  اولویت ارزشی رعایت هم جواری فضاها نسبت به هم و درنهایت به صورت مجزا نسبت به همۀ ابعاد حریم مشخص شد. درواقع نگرش اصلی بر این است که، این پژوهش بتواند در درستی هم جواری طراحی فضاهای داخلی مسکن مفید گردد و بایدها و نبایدهای هم جواری ها را، به صورت کمی، در قالب استانداردی قابل تعمیم بیان کند.